พาลูกเที่ยวให้เป็น...เห็นอัจฉริยะตัวจิ๋ว

หลาย ๆ งานวิจัยระบุชัดเจนว่า การพัฒนาความฉลาดของเด็ก ๆ นั้น พันธุกรรมไม่ใช่ตัวกำหนดทั้งหมด แต่กว่าครึ่งมาจากสิ่งแวดล้อม การกระตุ้น และบุคลิกเฉพาะตัวของเด็กแต่ละคน

พูดง่าย ๆ ก็คือ ความอัจฉริยะของเจ้าตัวเล็ก นอกจากยีนความฉลาดที่ถูกถ่ายทอดจากพ่อแม่มาแต่กำเนิดแล้ว ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม (Nurture) ไม่ว่าจะเป็นการอบรมเลี้ยงดู การรับประทานอาหาร การศึกษาที่ดี ไปจนถึงความสัมพันธ์ภายในครอบครัว รวมถึง ‘โอกาส’ ที่จะได้รับประสบการณ์เพื่อการกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ และพัฒนาการที่ดีในวันเด็ก ยังนำไปสู่ความเฉลียวฉลาดได้เหมือนกัน

บางคนอาจจะสงสัยว่า ‘โอกาส’ ที่ว่านั้นคืออะไร ?

สำหรับผมก็คือ การเที่ยว-เล่น อย่างเป็นอิสระตามวัยของพวกเขานั่นเอง เป็นที่รู้กันดีว่า ในโลกแห่งการเรียนรู้ของเด็ก ๆ ‘การเล่น’ ถือเป็นเครื่องมือหนึ่งที่น่าสนใจที่จะทำให้เด็ก ๆ ได้พัฒนาทักษะทางร่างกายและจิตใจได้เป็นอย่างดี แต่การเล่นของเล่นที่จำเจในสถานที่ซ้ำเดิมอาจจะไม่ใช่การพัฒนาที่ดีนัก

หลายปีก่อน มีงานวิจัยชิ้นหนึ่งได้ทำการวัดระดับเพลย์คิว (Play Quotient) หรือความฉลาดที่เกิดจากการเล่นพบว่า เด็กกรุงเทพฯ นั้น มีระดับเพลย์คิวต่ำกว่าเด็กต่างจังหวัดมาก ส่วนหนึ่งมาจากการที่พ่อแม่ชาวกรุงที่มักไม่ปล่อยให้เด็กได้เล่นนอกบ้าน เพราะกลัวจะเกิดอันตรายและพื้นที่ที่มีอยู่จำกัดนั่นเอง

นี่เป็นเหตุผลที่ทำให้ ‘การเที่ยว’ เข้ามามีบทบาทสำคัญในฐานะเป็นอีกเครื่องมือหนึ่ง ในการเปิดโลกการเรียนรู้ให้แก่เด็ก ๆ รวมถึงกระตุ้นพัฒนาการด้านต่าง ๆ ที่ลูกไม่ได้ใช้เมื่ออยู่ที่บ้าน อาทิ การใช้สายตาสังเกตสิ่งต่าง ๆ รอบตัว, การได้ลิ้มรสชาติแปลกใหม่นอกเหนือจากฝีมือแม่หรือพ่อ และอื่น ๆ อีกมากมาย

ท่ามกลาง ‘โลกของเด็ก’ ที่ถูกจำกัดให้อยู่เพียงบ้านและโรงเรียน การเที่ยวอย่างเดียวก็คงไม่เพียงพอต่อการพัฒนาการทางสมองของเด็ก ๆ ขณะเดียวกัน การเล่นที่เดิม ๆ ก็ดูจะน้อยไปสำหรับพวกเขา

ศาสตราจารย์ Jaak Panksepp นักประสาทวิทยาและนักจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยแห่งรัฐวอชิงตัน จึงแนะนำพ่อ ๆ แม่ ๆ ว่า ..."ให้พาลูกออกไปท่องเที่ยว ทะเล หรือป่าเขา และเล่นบทบาทเป็นนักสำรวจธรรมชาติ คิดกิจกรรมให้ลูกค้นหาตามโจทย์ เช่น ดูนก หาดอกไม้ แมลง ฯลฯ สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้พัฒนาสมองของเด็ก ๆ แบบรอบด้าน"...

การเที่ยว-เล่นอย่างเป็นอิสระเหมาะสมตามวัยของเด็ก ๆ นอกจากจะช่วยพัฒนาทักษะทางร่างกายแล้ว ยังทำให้ร่างกายของเด็ก ๆ หลั่งฮอร์โมนหลายชนิดที่จะส่งผลให้เขาอารมณ์ดี มีความสุข ปราศจากความเครียด สมองปลอดโปร่ง สามารถเรียนรู้ได้ดียิ่งขึ้น ก่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ และอ่อนโยนทางอารมณ์ อันเป็นรากฐานสำคัญที่นำไปสู่ไอคิวและอีคิว หรือความเป็นอัจฉริยะของเจ้าตัวเล็กนั่นเอง