มีลูกกี่คนดี ? 

“คุณหมอคะ เราควรมีลูกกี่คนดีคะ ?” นี่คือคำถามจากคุณแม่ท่านหนึ่ง ... คำถามที่ไม่มีคำตอบ ... 

ลูกคนเดียวก็ดี ดีที่เราสามารถทุ่มเทสรรพกำลัง เวลาและเงินทองที่จะเลี้ยงดูเขาให้ได้ดีที่สุดโดยที่ไม่ต้องกังวลว่าเราจะรักใครมากกว่าใครในกรณีมีลูกมากกว่า 1 คน และที่สำคัญ “ค่าเทอม” ของโรงเรียนที่ดีในสมัยนี้มันก็ช่างไม่อ่อนโยนต่อการมีลูกหลายคนเสียเหลือเกิน (โดยเราจะไม่กล่าวถึงการเรียนฟรีด้วยสวัสดิการของรัฐที่ฟรีสำหรับการศึกษาภาคบังคับตามพื้นที่ที่ครอบครัวอยู่อาศัย ซึ่งเราก็ต่างรู้ดีว่า “คุณภาพ” ของโรงเรียน ระบบการศึกษา และคุณครูทั้งในแง่ของจำนวนและคุณภาพนั้นมีความเหลื่อมล้ำอย่างชัดเจน ณ วันที่เขียนบทความนี้ผู้เขียนเพิ่งดูข่าวเกี่ยวกับโรงเรียนหนึ่งที่มีคุณครูเพียง 3 คนดูแลนักเรียนในชั้นประถมศึกษาทั้งหมด คุณครูหนึ่งคนต้องสอนกี่วิชา กี่ระดับชั้น ดังนั้นคุณภาพของการศึกษานั้นย่อมต้องเป็น “ประเด็น” เสมอเมื่อเราคิดจะมีลูกสักคน และอยากให้โอกาสทางการศึกษากับเขาให้ดีได้)

ในแง่ของงานวิจัยพบว่า เด็กที่เป็นลูกคนเดียวจะมีความทะเยอทะยานมากกว่า ความสัมพันธ์กับพ่อแม่ก็ดีกว่า การพึ่งพาตนเองดีกว่า ความมั่นใจในตนเองสูงกว่า ฉลาดกว่า หลายงานวิจัยบอกว่ามีความสุขมากกว่า โอกาสการเกิดโรคซึมเศร้าน้อยกว่า แต่โอกาสเป็นโรคอ้วนสูงกว่าเด็กที่มีพี่น้อง 

ลูกสองคนก็ดี เพราะทดแทนการมีอยู่ของพ่อแม่ในฐานะประชากรของโลกใบนี้ แม้ว่าการเป็น ‘พี่น้อง’ นั้นจะเลือกเป็นไม่ได้ เขาเกิดมาโดยไม่มีสิทธิ์ที่จะเลือกว่าจะมีพี่หรือมีน้องเป็นคนนี้ แต่จงเชื่อในคุณภาพของการเลี้ยงดีของเราในฐานะ ‘พ่อแม่’

รวมถึงระยะเวลาที่เราได้ร่วมทุกข์สุขในฐานะ ‘ครอบครัว’ กันมาตั้งแต่เกิด สิ่งเหล่านี้จะหล่อหลอมให้เกิดความผูกพันและสายสัมพันธ์อันดีระหว่างกัน โดยสุดท้ายแล้ว พ่อแม่จะจากโลกนี้ไปแล้ว เจ้าจะยังคงมีกันและกันอยู่เสมอ ในฐานะพี่น้อง ในฐานะเพื่อนคู่คิดไปตลอด (ถ้าทำได้)

ลูกสามคนก็ดี ลูกสี่คนก็ดี ดีในที่นี้ก็ต่อเมื่อมีลูกภายใต้การวางแผนครอบครัวอย่างเหมาะสมตามบริบทของแต่ละครอบครัว โดยสิ่งที่คุณแม่ควรต้องคำนึงด้วยเสมอหากต้องการมีบุตรมากกว่า 1-2 คน นั่นก็คือ...

✚ 1. ระยะห่างระหว่างการตั้งครรภ์ ✚

เนื่องจากการตั้งครรภ์ที่เว้นระยะห่างน้อยเกินไปจะเพิ่มความเสี่ยงต่อทั้งมารดาและลูก โดยเฉพาะโอกาสการคลอดก่อนกำหนด ความผิดปกติของรก โรคจิตเภท และความผิดปกติปริกำเนิด ดังนั้นตามข้อมูลจากการศึกษาวิจัย องค์การอนามัยโลกจึงแนะนำให้เว้นการตั้งครรภ์อย่างน้อย 1 ปี ในขณะที่ราชวิทยาสูตินรีแพทย์แห่งประเทศสหรัฐอเมริกาแนะนำไว้ที่อย่างน้อย 18 เดือน เพื่อลดความเสี่ยงต่อทารกและมารดาดังที่กล่าวมา 

ในขณะเดียวกัน หากการตั้งครรภ์ต่อไปห่างจากครรภ์เดิมมากกว่า 5 ปี จะเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนในการตั้งครรภ์ เช่น โรคความดันโลหิตสูงของมารดา และเกิดครรภ์เป็นพิษ (Preeclampsia) จนอาจทำให้เกิดอันตรายต่อมารดาและทารกในครรภ์ได้ ทั้งนี้ยังไม่ได้มีข้อสรุปชัดเจนในกรณีตั้งครรภ์ห่างเกินไป ปัจจัยหนึ่งน่าจะมาจากอายุของคุณแม่ที่มากขึ้นด้วย

✚ 2. อายุของมารดาขณะตั้งครรภ์ ✚

ยิ่งอายุมากก็เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนทางสูติศาสตร์ เช่น โรคความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวานในหญิงตั้งครรภ์ ครรภ์เป็นพิษ เป็นต้น ในขณะเดียวกันในแง่ของจิตใจและความทรุดโทรมของร่างกายก็พบว่า หากยึดเอา “ความทรุดโทรม” ของร่างกายมารดาเป็นหลัก เราควรหยุดการมีลูกไว้ที่สองคน

เพราะการศึกษาจากประเทศอังกฤษพบว่า แม่ที่มีลูกเกินสองคนนั้นดู ‘แก่’ กว่า (Look older) ร่างดูทรุดโทรม (Less healthy) ดูไม่ดึงดูด (Less Attractive) กว่าคนที่มีลูกหนึ่งและสองคนอย่างมีนัยสำคัญจากการเปรียบเทียบรูปถ่ายของผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนโดยอาสาสมัครจำนวน 571 คน โดยให้คำอธิบายไว้ด้วยการเกิด ‘ความเครียดจากกระบวนการออกซิเดชั่น’ หรือ Oxidative Stress จากสารอนุมูลอิสระที่ถูกออกซิไดซ์ในขณะที่ตั้งครรภ์และคลอดบุตรแต่ละคน ซึ่งแหล่งในการสร้าง oxidative stress ที่ดีมากคือ ‘รก’ นั่นเอง โดย Oxidative stress จะกระตุ้นให้ดีเอ็นเอ (DNA) โปรตีน และเยื่อหุ้มเซลล์ของร่างกายอักเสบและเสียหาย ทำให้ยิ่งตั้งท้องหลายครั้งเรายิ่งแก่เร็วนั่นเอง 

แต่อย่างไรก็ตาม การเป็นพ่อแม่มันเป็นประสบการณ์ที่สุดแสนวิเศษ มันคือการเติบโต การเรียนรู้ ความทุ่มเท เป็นการอดนอนที่แสนคุ้มค่า การเป็นพ่อแม่ให้อะไรหลายอย่างกับเรา ทำให้เรามีสติในการใช้ชีวิตมากขึ้น รอบคอบมากขึ้นทั้งด้านชีวิตและการเงิน ความรู้สึกที่ว่ามีเจ้าตัวน้อยคนหนึ่งกำลังรอเรากลับบ้านไปอุ้มเขา เล่นกับเขาอยู่ 

ทุกนาทีที่เฝ้ามองลูกเติบโตขึ้น จากวันที่ร้อง “แว้ แว้” รอยยิ้ม แววตา หน้าเล็ก ๆ ของเขา จากวันที่ลูกเริ่มพูดคำแรก พูดคำว่า “พ่อ” และ “แม่” ครั้งแรก ก้าวเดินแรก มันช่างชุ่มชื่นหัวใจทุกครั้งที่ได้ดูรูปเก่า ๆ คลิปเก่า ๆ การกอด การหอม ดมกลิ่นเจ้าตัวน้อยเป็นยิ่งกว่าทุกการบำบัดที่ดีต่อใจและร่างกายของพ่อแม่อย่างแท้จริง 

...”จะกี่คนดี ก็ขึ้นกับความพร้อมและการวางแผนของแต่ละครอบครัวครับ อย่าคิดมาก”...