ฝึกวินัยลูกใช้หน้าจอ

คลินิกวัยรุ่นตอนนี้มีปัญหาเด็กติดหน้าจอเยอะขึ้นมาก ๆ สิ่งที่หมอได้ยินเสมอ ๆ จากพ่อแม่

...“ก็เค้าไม่ยอมเลิกอะครับ ร้องจะเล่นตลอดเลย”...คุณพ่อของเด็ก 5 ขวบที่ลูกเล่นหน้าจอทั้งวัน

...“พอบอกให้เลิก ก็อาละวาดโวยวาย คนในบ้านก็ต้องยอม”...คุณตาของเด็กชายวัย 10 ขวบ

...“แม่ก็บอกเค้าแล้วว่าให้เล่นให้น้อย ๆ แต่ก็เล่นทั้งวัน งานบ้านให้ทำก็ไม่ทำ”...คุณแม่ของวัยรุ่นอายุ 14

"ผู้ใหญ่" มักเข้าใจว่าการฝึกวินัย เป็นเรื่องที่เด็กและวัยรุ่น ควรจะ “กำกับได้ด้วยตัวเอง” แต่พอไม่ทำ... เราก็ “ทำอะไรไม่ได้” สมองของเด็ก เป็นสมองที่ทำอะไรตามความสุข ความสนุก และตาม “ความอยาก” สมองส่วนหน้าที่เป็น สมองส่วนคิดเป็นเหตุเป็นผลยังพัฒนาได้ไม่ดี “วินัยจึงไม่ใช่เรื่องของเด็ก ๆ ” ที่จะควบคุมตัวเองให้ได้ดังใจพ่อแม่

วินัยจึง “เป็นเรื่องของผู้ใหญ่” ที่ต้องช่วยเด็ก ๆ เพื่อให้พวกเค้าควบคุมตัวเองได้ ทำในสิ่งที่ควรทำ และไม่ทำในสิ่งที่ไม่ควร อย่าโยนภาระ ไปให้เด็ก ๆ เพื่อจะพบว่า “แล้วเราก็ทำอะไรไม่ได้” เพราะสุดท้าย ผลกระทบร้าย ๆ ก็จะตกอยู่ที่ลูก วินัยเชิงบวก คือ วินัยที่ฝึกโดยไม่ต้องใช้การบ่นซ้ำ ๆ แต่เป็นวินัยที่ฝึกได้ด้วยวิธี “kind but firm” ไม่พูดเยอะ แต่ลงมือทำจริง

วินัยการใช้หน้าจอฝึกโดยการตั้งกติกา แล้วจริงจังตามกติกาที่ “เรา” ร่วมตกลงกันไว้

✚ 1. ฝึกให้เด็กวางแผนออกมาเป็นตารางเวลา ในแต่ละวัน จะทำอะไร ? ตอนไหน ? อย่างไร ?

✚ 2. ถ้าจะดี การบ้าน งานบ้าน ควรมาก่อน จึงจะสามารถเล่นหน้าจอได้ (ฝึก EF ลำบากก่อน สบายที่หลัง)

✚ 3. การเล่นหน้าจอต้องอยู่ในเวลาที่ “เรา” ตกลงกันไว้ (สร้างกติกาติดไว้ชัด ๆ ข้างฝาบ้าน)

✚ 4. เปิดโอกาสให้ลูกควบคุมตัวเองก่อน ให้ลูกฝึกตั้งเวลาในอุปกรณ์ และปิดหน้าจอเมื่อหมดเวลาด้วยตนเอง

✚ 5. ไม่ฝึกวินัยด้วยการบ่น แต่ฝึกวินัยด้วยความจริงจังของพ่อแม่ “หมดเวลาแล้วจ้ะ แม่อนุโลมให้ดูจนจบคลิปแล้ว ลูกจะปิดเองหรือจะให้แม่ปิด”

✚ 6. ลูกกำกับตัวเองไม่ได้ ให้ดูว่าเกิดจากอะไร คุยกับลูกเรื่องทางแก้ไข ถ้าเป็นจากมีอาการติดมากเกินไปควบคุมตัวเองไม่ได้ ให้หยุดพักก่อน

✚ 7. หยุดพักพรุ่งนี้ วันต่อไปให้มีโอกาสเริ่มใหม่ (อย่าเก็บยาว อย่าเอาแต่ใจเราเอง)

✚ 8. ลูกร้องไห้เพราะไม่ได้สิ่งที่ต้องการ ก็แค่แสดงความเข้าใจ เห็นใจความไม่ได้ดังใจนั้น “เห็นใจ... แต่ไม่ตามใจ” 

✚ 9. ลูกหงุดหงิด อาละวาด ให้แสดงความเข้าใจ รอลูกสงบ แต่บอกว่าดูเหมือนลูกติดจนคุมตัวเองไม่ได้ เราอาจจะต้องพักจากหน้าจอก่อน แล้วทำจริง

✚ 10. ชื่นชม “คุณสมบัติที่ดี” ทุกครั้งที่ลูกทำได้ดี ...“หนูเป็นเด็กที่รักษากติกาที่เราตกลงกันไว้ดีมากเลย แม่ชื่นใจมาก”...

✚ 11. มีกิจกรรมอื่นทดแทนหน้าจอ ที่ลูกจะได้มีความสุข หรือสนุกไปกับพ่อแม่

✚ 12. อย่าเชื่อว่าไม่มีหน้าจอลูกจะเบื่อแล้วอยู่ไม่ได้ เวลาไม่มีอะไร เด็กมีความคิดสร้างสรรค์จากการ “เบื่อ” เสมอ

"เด็ก" เรียนรู้ด้วยการทดสอบพ่อแม่เสมอ ถ้าอะไรที่ทำแล้วพบว่าควบคุมพ่อแม่ได้ ทำให้พ่อแม่จัดการไม่ได้ เด็กจะใช้วิธีนั้นซ้ำ ๆ การใช้วิธี “ใจดีแต่จริงจัง” (kind but firm) จึงเพื่อการฝึกวินัย ที่ไม่ใช่รอการคิดได้ของเด็ก ๆ เพราะวินัยเป็นเรื่องของพ่อแม่