จริงหรือไม่ที่ว่าเด็กยิ่งโตยิ่งเครียด ? คนเป็นพ่อแม่ทุกคนต่างก็ปรารถนาอยากให้ลูกมีความสุข เพราะเมื่อลูกมีความสุข นั่นหมายความว่า จะทำให้มีการหลั่งสารแห่งความสุข ที่เรียกว่า Endorphins (เอนโดรฟิน) ออกมา

'เอนโดรฟิน' เป็นสารที่มีคุณสมบัติในการเสริมพลังด้านบวก (Positive Reinforcement) โดยปริมาณของสารเอนโดรฟินในพลาสมามีความสัมพันธ์กับความรู้สึกสบาย มีความสุข อารมณ์ดี และเมื่อเด็กมีความสุข อารมณ์ดี ก็จะทำให้เด็กมีสุขภาพจิตดี ร่าเริง กินได้ นอนหลับ และเมื่อนอนหลับก็จะทำให้มี Growth ฮอร์โมน ซึ่งทำให้ร่างกายเจริญเติบโตได้ดี สุขภาพร่างกายแข็งแรง อีกทั้งความสุขจะส่งผลให้สมองได้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ

..."แต่ไฉนกลายเป็นว่าเด็กยิ่งโตความสุขกลับยิ่งลดลง ? ...ไม่ใช่แค่ความสุขที่ลดลง แต่ดูเหมือนมีแนวโน้มจะมีความเครียดเพิ่มมากขึ้นอีกต่างหาก !"...

ส่วนหนึ่งเป็นเพราะเด็กยุคนี้มีความกดดันสูงต่อการแข่งขันรอบตัว ทั้งเรื่องการเรียนที่ต้องเรียนหนักและต้องเรียนดี การแข่งขันสูงตั้งแต่ระดับอนุบาลถึงสอบเข้ามหาวิทยาลัย รวมไปถึงสภาพแวดล้อมและค่านิยมของสังคมที่เป็นตัวกระตุ้นว่าต้องเก่งเท่านั้นจึงจะอยู่รอด ยังไม่นับรวมปัญหาสังคมที่มีความเสี่ยงต่อการสร้างความเครียดให้กับเด็กยุคนี้รายวัน ไม่ว่าจะเป็นข่าวร้าย ๆ รายวัน ความรุนแรง การถูกรังแก ความรัก ฯลฯ

ยิ่งยุคนี้เราให้ความสำคัญกับเรื่องการเรียนวิชาการ การแข่งขัน ยุคที่เราเน้น IQ (Intelligence Quotient) ความฉลาดทางเชาวน์ปัญญา มากกว่า EQ (Emotional Quotient) ความฉลาดทางอารมณ์ และให้ความสำคัญในเรื่องของรูปร่างภายนอก หรือภาพลักษณ์มากกว่าคุณค่าจากด้านใน ฯลฯ

หรือแม้แต่ความรักของพ่อแม่ที่คอยประคบประหงม ตามใจลูก ไม่อยากให้ลูกลำบาก คิดและตัดสินใจให้ลูกด้วยเหตุผลว่ารักลูก ก็เป็นส่วนหนึ่งของการทำร้ายลูกโดยไม่รู้ตัว ทำให้ลูกขาดทักษะการสร้างความเข้มแข็งให้กับตัวเอง หรือไม่สามารถจัดการปัญหาเมื่อเกิดความผิดหวังในชีวิตได้

และอีกส่วนหนึ่งมาจากโครงสร้างครอบครัวที่เปลี่ยนไปจากอดีต คือพ่อแม่มีลูกน้อยลง ทำให้ใส่ความคาดหวังของตนเองไว้กับลูก ส่งผลให้ลูกเองก็อยากทำให้พ่อแม่สมหวังเช่นกันจนเพิ่มความเครียดให้กับตัวเอง เมื่อรู้อย่างนี้แล้ว พ่อแม่ควรปลูกฝังให้ลูกมีความสุขและป้องกันภาวะความเครียดได้เบื้องต้น

วิธีปลูกฝังความสุขและป้องกันภาวะเครียด

✚ 1.ความสุขสร้างได้จากสิ่งรอบตัว ✚

พ่อแม่ควรฝึกให้ลูกมีความสุขจากสิ่งง่าย ๆ รอบตัวตั้งแต่ยังเล็ก ไม่ว่าจะเป็นการเรียนรู้ความสุขจากธรรมชาติ จากสภาพแวดล้อมใกล้ตัว หรือจากเลี้ยงสัตว์ พยายามให้ได้เรียนรู้จักสรรพสิ่งรอบ ๆ ตัว เท่ากับเป็นการสอนให้ลูกได้ซึมซับความสุขสงบจากธรรมชาติ จากสิ่งแวดล้อมภายในบ้าน ดูเป็นเรื่องง่าย ๆ แต่ความเรียบง่ายเหล่านี้จะทำให้เด็กได้ซึมซับและเรียนรู้การค้นพบความสุขจากด้านในของจิตใจ ไม่ใช่ความสุขจากวัตถุ 

✚ 2. เรียนรู้อย่างมีความสุข ✚

พ่อแม่ต้องปรับทัศนคติเรื่องการเรียนรู้ของลูกด้วย ควรฝึกให้เด็กได้เรียนรู้จักโลกภายนอกห้องเรียน และเรียนรู้ทักษะชีวิตอื่น ๆ อย่างรอบด้าน และการเรียนรู้ในด้านอื่น ๆ เท่ากับเป็นการเปิดโอกาสให้เด็กได้รู้จักตัวเอง ว่าตนเองถนัดสิ่งใด ทำอะไรได้ดี อยากทำอะไร และมีความสุขในการทำสิ่งใด

✚ 3. หล่อหลอมจากความรัก ✚

การเลี้ยงดูลูกอย่างใกล้ชิดให้ความรัก ความอบอุ่น มีผลต่อการเจริญเติบโตของลูกอย่างมาก เด็กที่อยู่ท่ามกลางครอบครัวที่มีความสุขจะเกิดความภาคภูมิใจในตนเอง มีความรู้สึกมั่นคงและมั่นใจ จะทำให้เด็กมีความสุข และพร้อมที่จะพัฒนาตนเอง

✚ 4.คิดบวกช่วยได้ ✚

การมองโลกในแง่ดีเป็นจุดเริ่มต้นของความสุข เพราะเด็กที่มองโลกในแง่ดีมักจะประสบความสำเร็จมากกว่าเด็กที่มองโลกในแง่ลบ เพราะวิธีคิดบวกจะทำให้เด็กพร้อมที่จะปรับตัว พร้อมที่จะเผชิญสิ่งรอบตัวใหม่ ที่สำคัญกำลังใจและคำพูดด้านบวกมีพลังเสมอที่จะช่วยให้จิตใจของลูกเข้มแข็ง การสร้างความภาคภูมิใจในตัวเองเป็นสิ่งสำคัญ ควรสนับสนุนให้ลูกเห็นคุณค่าจากด้านใน

ยิ่งถ้าลูกอยู่ในสภาวะจิตใจที่อ่อนแอ ต้องหลีกเลี่ยงคำพูดซ้ำเติมหรือด้านลบ พยายามใช้คำพูดด้านบวกและชี้ให้ลูกเห็นถึงคุณค่าของตัวเอง ทุกคนล้วนมีปัญหา แต่ต่างกันตรงที่จะแก้ปัญหาแบบมีสติได้อย่างไร

✚ 5.ฝึกให้ลูกเข้มแข็งจากด้านใน ✚

เด็กทุกคนต้องการการยอมรับจากพ่อแม่ จากคนที่เขารัก เด็กบางคนรู้สึกตนเองไม่มีคุณค่าอาจเป็นผลมาจากการขาดความอบอุ่น ความรัก ซึ่งอาจเกิดจากครอบครัวแตกแยก หรือไม่มีเวลาให้กัน ฉะนั้นพ่อแม่ต้องให้ความสำคัญเรื่องจิตใจกับสมาชิกในครอบครัว สิ่งที่คนในครอบครัวควรปฏิบัติต่อกัน พูดจาดีต่อกัน ปฏิบัติดีต่อกัน การให้กำลังใจ และอาจฝึกให้เผชิญปัญหาบ่อย ๆ เพื่อให้เกิดความเข้มแข็ง สร้างภูมิต้านทานทางด้านจิตใจ 

✚ 6.อย่าเน้นการแข่งขันมากไป ✚

เด็กในยุคปัจจุบันได้รับการเลี้ยงดู และเติบโตขึ้นมาด้วยการถูกบ่มเพาะให้เป็นเด็กเก่ง เด็กเรียนดี และมักมีการแข่งขันในทุกเรื่องของชีวิต เมื่อเด็กเหล่านี้ส่วนใหญ่เติบโตขึ้นมาด้วยการเก่งวิชาการอย่างเดียว จึงมักทำให้ชีวิตขาดทักษะในด้านอื่น ๆ ที่จำเป็น โดยเฉพาะในด้านการปรับตัว ความอดทน ฯลฯ จึงเป็นเรื่องที่พ่อแม่ต้องหันมาตระหนักและมองเห็นถึงความสำคัญเรื่องทักษะชีวิตในมิติอื่น ๆ ด้วย 

6 ประการนี้เป็นพื้นฐานที่พอจะช่วยป้องกันความเครียดให้ลูกได้ และไม่ยากจนเกินไป เพียงแต่พ่อแม่ต้อง “เอาตัวเข้าแลก” และต้องทำอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ลูกยังเล็ก