วัยทองหรือ Menopause คือ ภาวะที่ผู้หญิงเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน หรือวัยหมดระดู อายุอยู่ในช่วงราว ๆ 45 – 55 ปี ที่มีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลงเนื่องจากรังไข่หยุดทำงานส่งผลให้เกิดความเปลี่ยนแปลง ทั้งทางด้านร่างกาย และจิตใจ

อาการต่าง ๆ ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย ภายหลังไม่มีประจำเดือน มักจะมีช่องคลอดแห้ง ร้อนวูบวาบ ไม่สบายตัว มีปัญหาเรื่องการนอน ผิวแห้ง ผมร่วง รวมถึงระบบเผาผลาญในร่างกายทำงานได้น้อยลง ฯลฯ นี่คืออาการทางร่างกาย แต่ถ้าพูดถึงเรื่องภาวะจิตใจของวัยทองแล้ว ภาพที่เด่นชัดก็คือ อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย และสิ่งที่ตามมาของผู้หญิงที่เป็นแม่มักเผชิญ ก็คือบรรดาคนรอบข้าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนในครอบครัวมักได้รับผลกระทบไม่มากก็น้อย จากอารมณ์แปรปรวนของแม่ 

ขณะที่วัยรุ่น (Teenage) เป็นวัยช่วงเปลี่ยนผ่านจากเด็กไปสู่ผู้ใหญ่ จะเกิดการเปลี่ยนแปลงในหลาย ๆ ด้าน ทั้งร่างกายและจิตใจเช่นกัน

ทางด้านร่างกายจะเกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งรูปร่าง ความสูง และน้ำหนัก เด็กผู้หญิงจะเริ่มมีประจำเดือน สะโพกขยาย เอวคอด มีหน้าอกโตขึ้น ส่วนเด็กชายจะเริ่มมีหนวดเครา เสียงแตกพร่า ตัวสูงขึ้น น้ำหนักเพิ่มขึ้น และกล้ามเนื้อแข็งแรง ส่วนความรู้สึกนึกคิดของวัยนี้อยากรู้อยากเห็น อยากลอง ต้องการความตื่นเต้นท้าทาย อยากเป็นอิสระ ต้องการทำอะไรด้วยตัวเอง ไม่ชอบทำตามคำสั่งใคร  

ในขณะที่ทางด้านจิตใจจะมีอารมณ์เปลี่ยนแปลงขึ้น ๆ ลง ๆ เรียกว่า อารมณ์แปรปรวน ซึ่งเป็นสิ่งที่เห็นเด่นชัดและมีความเหมือนระหว่างวัยทองและวัยทีน ถ้าครอบครัวไหนที่มีแม่อยู่ในช่วงวัยทอง และลูกอยู่ในวัยทีนจึงเป็นเรื่องที่มีโอกาสกระทบกระทั่ง กันสูงมาก จึงต้องเพิ่มความระมัดระวัง มิเช่นนั้นอาจต้องเผชิญแม่วัยทองเหวี่ยง ลูกวัยทีนวีน 

สิ่งที่ควรคำนึงระหว่างกัน 

❤︎ พยายามทำความเข้าใจอีกฝ่าย ❤︎

ความพยายามทำความเข้าใจอีกฝ่ายเป็นเรื่องสำคัญ แม่อาจต้องบอกลูกถึงพัฒนาการของร่างกายของมนุษย์ในแต่ละวัย แต่อาจจะเน้นในช่วงวัยทีนของลูก และวัยทองของแม่ ที่จะมีการเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ จะได้ทำความเข้าใจในเบื้องต้น และพยายามทำความเข้าใจซึ่งกันและกัน 

❤︎ ระงับอารมณ์ ❤︎

เมื่อเกิดการปะทะคารมหรืออารมณ์ระหว่างแม่ลูก เป็นเรื่องที่ต้องมีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งพยายามระงับอารมณ์และมีสติให้ได้ ซึ่งก็ควรเป็นฝ่ายแม่ เพื่อแสดงให้ลูกเห็นว่าแม่พยายามที่จะระงับอารมณ์ ควบคุมสติ เป็นการฝึกลูกทางอ้อมได้ด้วย 

❤︎ ใส่ใจกันและกัน ❤︎

การดูแลเอาใจใส่ คือสิ่งที่สำคัญที่สุดสำหรับความรักของแม่ลูก แม้ทั้งวัยทองและวัยทีนอาจจะมีปัญหาลูกแง่แม่งอนบ้าง แต่ด้วยการแสดงความรักและความเอาใจใส่ด้วยคำพูด รวมถึงการแสดงออกด้วยวิธีต่าง ๆ เช่น การกอด การหอมแก้มจากคนในครอบครัว รวมถึงคนรอบข้างอื่น ๆ จะช่วยให้บรรยากาศดีขึ้น 

❤︎ ชวนทำกิจกรรม ❤︎

การทำกิจกรรมร่วมกันในยามว่าง เช่น ดูหนัง ทำอาหาร ปลูกต้นไม้ ฯลฯ สามารถช่วยลดภาวะตึงเครียดให้กับทั้งแม่และลูกได้ ยิ่งถ้าเป็นกิจกรรมที่สามารถทำร่วมกับสมาชิกในครอบครัวได้ด้วยแล้ว ยังเป็นการกระชับความสัมพันธ์ในครอบครัวให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น

❤︎ หาวิธีเสริมแรงบวก ❤︎

การเสริมแรงทางบวก (Positive Reinforcement) ระหว่างแม่ลูก หรือแม้แต่สมาชิกในครอบครัวที่พยายามเชื่อมสัมพันธ์แม่ลูก ด้วยวิธีเสริมแรงบวกด้วยคำพูดสร้างกำลังใจ ชื่นชม สนับสนุนเมื่ออีกฝ่ายสามารถระงับอารมณ์ หรือควบคุมอารมณ์ตัวเองได้ เป็นเรื่องจำเป็นและสำคัญสำหรับสัมพันธภาพในครอบครัว 

อาการของแม่วัยทองกับลูกวัยทีนที่กระทบกระทั่งกันมักพบได้บ่อย ถ้าไม่อยากให้บรรยากาศภายในบ้านเต็มไปด้วยความตึงเครียด อย่าทำให้ช่องว่างระหว่างวัยของแม่และลูกเป็นอุปสรรค แต่ควรแปรเปลี่ยนให้รับรู้และเข้าใจว่าช่องว่างระหว่างวัยสามารถเชื่อมความรักความเข้าใจระหว่างแม่ลูกได้ จะได้ไม่มีคำว่า “เหวี่ยง” และ “วีน” ในครอบครัว