หัวใจสำคัญการเชื่อมโยงแม่ลูก

ของเล่นที่ดีที่สุดสำหรับลูก ไม่ใช่ของเล่นราคาแพง...แต่คือใบหน้าที่เต็มไปด้วยความรักและความใส่ใจของพ่อแม่

การสบตา การยิ้ม และการตอบสนองของพ่อแม่ คือหัวใจสำคัญของสายสัมพันธ์ที่มั่นคง ลองวางโทรศัพท์ลง หันมาสบตา พูดคุย และเล่นกับลูกด้วยหัวใจ แล้วคุณจะพบว่า… ความสุขที่แท้จริงของลูกอยู่ใกล้กว่าที่คิด

การทดลองของ Dr.Edward Tronick เพื่อสังเกตปฏิกิริยาของเด็กวัย 1 ปี หากคุณแม่แสดงท่าทีเฉยเมย ไม่ตอบสนองทางอารมณ์กับลูก : คุณแม่นั่งตรงข้ามกับลูกในระยะที่จับมือลูกได้ ไม่มีของเล่นใด ๆ มีเพียงใบหน้าของคุณแม่เท่านั้น การทดลองแบ่งเป็น 2 ช่วง ช่วงแรก ให้แม่มีปฏิสัมพันธ์ตามปกติ คือ พูดคุย หยอกกับลูก ในช่วง 2 ให้คุณแม่หยุดการแสดงออกทั้งหมด ทำหน้านิ่งเฉยกับลูกเท่านั้น

⎯ ช่วงแรก : เด็กมีปฏิสัมพันธ์กับแม่อย่างมีความสุข คุณแม่ส่งความรักผ่านการสื่อสารทั้งภาษาพูดและภาษากาย มีท่าทีเอาใส่ใจ และยิ้มแย้มตลอดเวลา ลูกรับรู้อารมณ์ของแม่และลูกก็ส่งเสียงตอบกลับอย่างมีความสุขเช่นกัน

ในบางครั้งลูกเริ่มส่งเสียงทำนองชวนคุยก่อน แม่ก็ตอบสนองกลับด้วยคำพูดและแววตาที่อ่อนโยนเหมือนเดิม หากลูกชี้นิ้วไปทิศทางต่าง ๆ แม่ก็มองตามอย่างใส่ใจพร้อมพูดตอบลูกด้วย เหมือนรู้ว่าลูกกำลังตั้งคำถามและต้องการคำตอบ

การสลับกันส่งสารและรับสารเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ เป็นปฏิสัมพันธ์แม่ลูกที่สอดรับกันอย่างพอดี ลื่นไหลและเต็มไปด้วยความสุขอย่างน่าอัศจรรย์ใจ

(ภาพจาก Youtube : UMass Chan Psychiatry & Behavioral Sciences)

⎯ ช่วงที่สอง : คุณแม่หยุดการตอบสนองลูกทั้งหมด ทำได้เพียงมองหน้าลูกด้วยใบหน้าเรียบเฉยเท่านั้น ในคลิปวิดีโอจะเห็นว่าเด็กจับสังเกตการเปลี่ยนแปลงของสีหน้าแม่ได้เร็วมาก สีหน้าเด็กเปลี่ยนไปดูงงและเรียบเฉยเหมือนแม่ แต่เด็กก็ยังชวนแม่คุยตามปกติ

เมื่อแม่ไม่ตอบสนองกลับ ยังคงนิ่ง คราวนี้อารมณ์เด็กก็เริ่มเปลี่ยนไปในทางที่แย่ลง เด็กชี้ไปยังทิศต่าง ๆ ด้วยอารมณ์ร้อนรน เมื่อไม่ได้ผล เด็กก็ส่งเสียงแหลม ! คิ้วขมวด นั่งไม่ติดที่ ชูมือทั้งสองขึ้นพร้อม ๆ กับโน้มตัวเข้าหาแม่ กระเด้งตัวเองตลอดเวลา เพื่อเข้าถึงแม่ที่อยู่ตรงหน้าให้ได้ ด้วยความรู้สึกสับสน โกรธ กังวล จนต้องหยุดการทดลอง เมื่อแม่เข้ากอดลูก ลูกก็เงียบสงบทันที

สรุปได้ว่า “ใบหน้าที่สื่ออารมณ์ของคุณแม่” มีความหมายกับลูกมากที่สุด เป็นของเล่นที่ดีที่สุดของลูก ทำให้ลูกมีความสุขที่สุดในโลก ไม่ใช่ของเล่นราคาแพงใด ๆ เลย แม่ลูกมีความสุขร่วมกัน ทั้ง ๆ ที่ฟังกันไม่รู้เรื่อง สิ่งที่ยึดเหนี่ยวทั้งสองไว้ คือ "อารมณ์ร่วม" ทั้งสองฝ่ายแบ่งปันความรู้สึกดี ๆ ให้กันและกันผ่านสีหน้า แววตา และน้ำเสียง ดังนั้นเมื่อไรก็ตามที่ไม่มีการสบตา ไม่เห็นแววตา ไม่สัมผัสน้ำเสียงที่มีพลังของความใส่ใจ ลูกก็จะไม่มีความสุข

..."หัวใจสำคัญของการเชื่อมโยงแม่ลูก คือ อารมณ์ร่วม"...

ตัดภาพมาที่ลูกของเราที่กำลังกรี๊ด เราอาจตำหนิลูกว่า เอาแต่ใจ จริง ๆ แล้วลูกอาจไม่ใช่เด็กเอาแต่ใจ แต่ลูกอาจเครียดและกลัว เพราะลูกไม่ต้องการถูกละเลยจากคนที่เขารัก

เราเรียนรู้อะไรจากคลิปนี้

1. ของเล่นที่ดีที่สุด คือ ใบหน้าที่สื่ออารมณ์ความสุขและความใส่ใจของพ่อแม่ตอนเล่นกับลูก
2. ของเล่นสีสันสวยงาม ลูกอาจตื่นเต้นแต่ไม่สามารถสร้าง “อารมณ์ร่วม” ที่เกิดขึ้นตอนแม่สบตาลูก
3. การปล่อยให้ลูกเล่นคนเดียวมากเกินไป จะทำให้ลูกเครียด งอแง เลี้ยงยาก ไม่ใช่เอาแต่ใจ
4. เมื่อไรที่ลูกกรี๊ด อย่าเพิ่งโทษว่าลูกเอาแต่ใจ และอย่าเพิ่งเบี่ยงเบนความสนใจไปที่ของเล่น ให้เอาตัวเราลงมาเล่นกับลูกก่อน อย่าลืมสบตาลูกด้วยอารมณ์ของความสุข และความใส่ใจด้วยนะคะ

ลองกลับมาสำรวจปฏิสัมพันธ์ของเรากับลูก เก็บโทรศัพท์มือถือ คุยเล่นกับลูก สบตา และจดจ่อกับลูกจริง ๆ เราทำมากพอหรือยัง ซื้อของเล่นให้น้อยลง แล้วเอาตัวเราเข้าไปแทนของเล่นกันนะคะ