"ลูกโกหก" อย่าเค้นให้พูดความจริงด้วยความโกรธ

วันนี้หมอขอยกตัวอย่างเคสเด็กโกหก ซึ่งโดยทั่วไปพ่อแม่มักรู้ความจริงมาก่อน พ่อแม่จึงไม่ควรผลีผลามตำหนิว่า “ลูกโกหก !”

เราควรให้โอกาสลูกพูดความจริงก่อน ตรงนี้สำคัญนะคะ เพราะเด็กหลายคนไม่ได้ตั้งใจโกหก เขาจะได้โอกาสกลับตัว แต่หากลูกยังดึงดัน ไม่ยอมพูดความจริง

พ่อแม่สามารถคาดโทษหรือลงโทษลูก (ขึ้นอยู่กับว่าเรื่องนั้นรุนแรงแค่ไหน) แต่ควรลงโทษเพื่อให้ลูกเรียนรู้ ไม่ใช่ลงโทษให้หวาดกลัวด้วยการตี ประจาน หรือขู่ให้ตำรวจจับ เพราะครั้งหน้าเด็กจะโกหกให้แนบเนียนขึ้น เพื่อไม่ให้ถูกจับได้

ตัวอย่างสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริง

ต้น เด็กชายวัย 9 ขวบ เล่นแท็บเล็ตอยู่ที่ห้องนั่งเล่น ขณะที่แม่เดินเข้าไปใกล้ สังเกตเห็นว่าต้นสลับหน้าจอทันทีเป็นรายการการ์ตูนที่ดูประจำ แต่แม่เห็นหน้าจอก่อนหน้านี้แวบ ๆ รู้ว่าเมื่อกี้ไม่ใช่การ์ตูน แต่เป็นเกม และเป็นเกมที่ไม่เคยเห็นมาก่อนด้วย

แม่ : “ต้นทำอะไรอยู่ ?”

(แม่ให้โอกาสลูกพูดความจริง ซึ่งดีกว่าจับโกหกทันที เช่น “เมื่อกี้แม่เห็นว่าไม่ใช่การ์ตูนนะ !” เด็กที่ลังเลหลายคนอยากพูดความจริง เขาจะได้โอกาสตรงนี้ แต่หากแม่จับโกหกทันที เขาจะรู้สึกแย่ต่อตัวเองและแม่ด้วย)

ต้น : “ดูการ์ตูนอยู่”

(เด็กส่วนใหญ่ไม่รู้ว่าผู้ใหญ่รู้ความจริงแล้วเวลาที่มาถาม ดังนั้น พ่อแม่ควรให้ลูกรู้ว่าเราสังเกตเห็นความผิดปกติ)

แม่ : “แม่คิดว่าลูกน่าจะมีอะไรบอกแม่ที่เป็นความจริงนะ”

น้ำเสียงและสายตาต้องจริงจัง เพื่อให้ลูกรู้ตัวว่าเรื่องโกหกเป็นเรื่องสำคัญ

ต้น : “เมื่อกี้ต้นเล่นเกมอยู่” แล้วก็เปิดไปหน้าเกมที่เล่นบ่อย ๆ ให้แม่ดู ต้นเริ่มพูดความจริง แต่ว่าพูดจริงไม่หมด ในใจแม่รู้ว่าไม่ใช่เกมนี้

แม่ : “แม่เสียใจนะที่ต้นไม่บอกความจริงทั้งหมด”

(แม่บอกความรู้สึกของตนเอง ยังไม่ได้ต่อว่าลูก และยังให้โอกาสลูกพูดอีกครั้ง)

ต้น : “เกมนี้แหละ” ต้นยังยืนยันว่าเล่นเกมนี้อยู่จริง ๆ แม่จึงต้องพูดในสิ่งที่เห็น

แม่ : “จริง ๆ แม่เห็นเกมอะไรแวบ ๆ ก่อนที่ลูกจะเปลี่ยนเป็นการ์ตูน แต่ไม่ใช่เกมนี้” สีหน้าแม่จริงจัง

ต้นเริ่มนิ่ง เริ่มรู้ว่าแม่รู้แล้วจริง ๆ

แม่ : “แม่ขอแท็บเล็ตมาดู หรือลูกจะบอกแม่ความจริง ?” (แม่ยังให้โอกาสจนนาทีสุดท้าย)

ต้นตัดสินใจเปิดเกมที่โหลดใหม่ให้แม่ดู แม่กวาดสายตาไปที่เกมใหม่ ไม่ใช่เกมรุนแรง แม่โล่งใจ ดูแล้วเป็นเกมที่โอเค แม่สงสัยจึงถามลูกว่า

แม่ : “ทำไมลูกไม่พูดความจริงกับแม่ตั้งแต่แรกว่าเล่นเกมที่โหลดใหม่มา ?”

ต้น : “ผมกลัวแม่ไม่ให้โหลดเกมใหม่”

แม่ : “อะไรทำให้ลูกกลัวว่าแม่จะไม่ให้โหลดเกมใหม่ ? เกมล่าสุดที่ลูกเล่น แม่ก็เพิ่งโหลดให้ไม่นานนี้เอง”

แม่ตั้งคำถามเพื่อให้ลูกทบทวนความเข้าใจของเขาเอง และแม่ก็อยากรู้ด้วยว่าลูกคิดอะไร

ต้น : “ผมกลัวแม่ไม่ให้เล่น” แม่ค่อนข้างงงกับคำตอบ เพราะต้นก็มีเวลาเล่นอยู่ในโควตาอยู่แล้ว แม่คิดว่าลูกคงเข้าใจอะไรผิด

(ความใจเย็นของพ่อแม่ร่วมกับการตั้งคำถามปลายเปิด จะช่วยให้พ่อแม่เข้าใจลูกมากขึ้น ดังนั้นอย่าจ้องแต่จะลงโทษ เพราะบ่อยครั้งเด็กโกหกเพราะไม่รู้วิธีจัดการกับปัญหา หรือไม่รู้จะรับมือกับเหตุการณ์ยั่วยุยังไง ไม่ใช่เป็นเด็กไม่ดี พ่อแม่จึงมีโอกาสอธิบายในสิ่งที่ลูกเข้าใจผิดหรือสอนวิธีรับมือได้)

แม่ : “ต้นรู้ไหมทำไมแม่ถึงต้องคอยดูเวลาลูกจะโหลดเกมใหม่ ?”

ต้น : “แม่กลัวเสียตังค์”

แม่ : “ลูกเข้าใจผิดแล้ว มันไม่ได้เกี่ยวกับการเสียเงินเลย เกมที่แม่โหลดให้ลูก แม่ก็จ่ายเงินให้และเต็มใจด้วย จำได้ไหม ? ที่ต้องคอยดูเวลาลูกโหลดเกมใหม่ เพราะหลาย ๆ เกมไม่เหมาะกับเด็ก บางเกมมีความรุนแรง บางเกมก็ดูไม่มีประโยชน์ เสียสายตาลูกฟรี ๆ เรื่องเงินแม่ไม่กลัวเสียตังค์นะ แม่โอเคถ้าเกมนั้นเหมาะกับเด็ก มีประโยชน์ และไม่รุนแรง”

ต้นฟังแม่แบบลุกลี้ลุกลน

ต้น : “ผมจะโดนลงโทษมั้ย ?”

แม่ : “ลูกคิดว่ายังไงล่ะ ?”

ต้น : “โดนลงโทษ” (เสียงอ่อยลง)

แม่ : “ใช่...” แม่เด็ดขาด

“ต้นบอกความจริงแม่หมดหรือยัง ?”

ต้น : “มีโหลดมา 3 เกมครับ” แล้วก็เปิดให้แม่ดู

แม่ : “ลูกอยากให้ลงโทษยังไง ?”

ต้น : “อดกินขนม 1 วัน”

แม่ : “อดขนม 1 วัน... บทลงโทษนี้ไม่ช่วยให้ต้นเรียนรู้หรอก แม่จะลงโทษต้นด้วยการเก็บแท็บเล็ตเป็นเวลา 1 อาทิตย์”

ต้น : “โห... 1 อาทิตย์ !”

แม่ : “ใช่ 1 อาทิตย์เลย นานใช่มั้ย”

ต้น : “ขอ 1 วันได้มั้ย ?”

แม่ : “ต้นครับ 1 อาทิตย์คือ 1 อาทิตย์” แม่พูดอย่างเด็ดขาด

ต้นเริ่มน้ำตาคลอ

แม่ : “ลูกรู้สึกว่านานใช่มั้ย ?”

ต้นพยักหน้า

แม่ : “เอาล่ะ บอกแม่ซิลูกได้เรียนรู้อะไร ?”

ต้น : “ไม่โหลดเกมเอง ถ้าจะโหลดต้องให้แม่ดูด้วย”

แม่ : “ดีมากครับลูก แม่อยากบอกลูกอีกครั้งว่าแม่เสียใจที่ลูกไม่พูดความจริง ครั้งหน้ามีอะไรลูกบอกแม่ได้ เรามาแก้ปัญหาด้วยกัน อย่าโกหกและปกปิดแม่นะ”

ต้นพยักหน้าและเข้ามากอดแม่แน่น ๆ

ต้น : “ต้นขอโทษครับแม่”

“ลูกโกหก อย่าเค้นให้พูดความจริงด้วยความโกรธ แต่ให้โอกาสพูดความจริงด้วยความใจเย็น และอย่าลงโทษให้กลัว แต่ให้ลงโทษเพื่อเรียนรู้นะคะ”

✱ ติดตามข่าวสารและกิจกรรม Thai PBS Kids ได้ทาง Website | Facebook | Youtube | LINE Official ✱